وزارت جهاد کشاورزی
سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان
اطلاع رسانی
سیمای منابع طبیعی استان گلستانکلیات منابع طبیعی منابع طبیعی، منابعی هستند خدادادی که بطور طبیعی به وجود آمده اند و انسان در تولید و ایجاد آنها نقشی نداشته است. آب، خاک، هوا، گیاهان، جانوران . . . از جمله منابع طبیعی هستند. بر اساس طبقه بندی سال 1992 میلادی«اجلاس ریو-برزیل»، منابع طبیعی به سه دسته تقسیم می شود: 1-منابع طبیعی پایدار مثل اغلب انرژیهای طبیعی مانند نور خورشید، باد، جزر و مد. 2-منابع طبیعی تجدید پذیرمنابعی هستند که بطور طبیعی می توانند خود را باز سازی کنند. این منابع در صورتی قابل تجدید هستند که انسان به اندازه توان تولیدی شان از آنها بهره برداری نماید. در غیر اینصورت این منابع از بین رفته و برای همیشه نابود می شوند. مثل جنگل، مرتع، تالاب و . . . 3-منابع طبیعی تجدیدناپذیر منابعی هستند که پس از تمام شدن قابل بازسازی و تولید دوباره نیستند. مثل سوخت‌های فسیلی(نفت، گاز، ذغال سنگ)، سنگها و کانیها. جنگل: سطح وسیعی پوشیده از درخت، درختچه و گیاهان علفی و خشبی که همراه با جانوران تحت شرایط محیطی(اقلیم + خاک) قادر به ادامه حیات به طور مستقل(بدون دخالت انسان) باشد. مرتع: زمینی است اعم از کوه، دامنه و یا زمین مسطح با پوششی از گیاهان طبیعی خودرو پایا یا فصلی که غالباً علفی، بوته ای، درختچه‌ای و یا به صورت پراکنده دارای درخت بوده و به عنوان منبع تولید غذا برای دام اهلی و حیات وحش و یا سایر مواهب طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. مراتع از نظر موقعیت جغرافیائی، شرایط آب و هوائی و زمان بهره برداری به سه گروه مراتع ییلاقی و مراتع قشلاقی و مراتع میان بند تقسیم می شوند. حوزه آبخیز:پهنه ای از زمین سراشیب است که تمام روان آب ناشی از بارش وارده برروی آن را یک رودخانه، آبرو، دریاچه و یا یک آب انباشت دریافت می نماید. آبخیزداری:مدیریت و بهره برداری هماهنگ، یکپارچه و قانونمند منابع طبیعی، کشاورزی، انسانی و اقتصادی یک آبخیز است مشروط بر آنکه سرمایه اصلی آبخیز که همانا منابع آب وخاک آن می باشد کاملاً حفظ شده و تأثیر منفی نپذیرند. بیابان:منطقه ای خشک (سرد یا گرم) که از نظر تراکم و تنوع پوشش گیاهی بسیار فقیر است. شرایط آب و هوایی و زمینی برای گیاه و جانور سخت و طاقت فرساست. ذخیره گاه جنگلی:به رویشگاه های گونه های نادر، در حال انقراض و مورد تهدید و دیگر گونه های بومی که دارای ارزش ژنتیکی برتر هستند، اطلاق می گردد. فواید و ارزشهای منابع طبیعی تنظیم گازهای جوی و موازنه و تعادل اقلیمی(آب و هوا) تولید، تصفیه و پاکسازی و تلطیف هوا کنترل آشفتگی (پدیده خود تنظیمی) تنظیم و تامین آب حفظ و تولید خاک چرخه مواد غذایی تامین غذا بازیافت و تجزیه ضایعات ارزش زیست‌گاهی برای انسان، حیات وحش و گیاهان منابع دارویی تامین مواد خام برای مصارف صنعتی زیبا سازی و توسعه فضای سبز علل و عوامل تخریب عرصه های منابع طبیعی بطور کلی عوامل تخریب منابع طبیعی را به دودسته عوامل طبیعی (آتش سوزی، سیل، رانش و زلزله . . .) و عوامل غیرطبیعی (انسان، دام، آفات و امراض. . .) تقسیم می نمایند.
جایگاه قانونی منابع طبیعی • اصل چهل و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران : انفال و ثروتهای عمومی از قبیل زمینهای موات یا رها شده، معادن، دریاها، دریاچه ها، رودخانه ها و سایر آبهای عمومی، کوه ها، دره ها، جنگلها، نیزارها، بیشه‌های طبیعی، مراتعی که حریم نیست، ارث بدون وارث، اموال مجهول المالک و اموال عمومی که از غاصبین مسترد میشود در اختیار حکومت اسلامی است تا بر طبق مصالح عامه نسبت به آنها عمل نماید. تفصیل و ترتیب استفاده از هریک را قانون معین می کند.
از تاریخ تصویب این قانون، عرصه و اعیانی کلیه جنگلها و مراتع، بیشه های طبیعی و اراضی جنگلی کشور جزء اموال عمومی محسوب و متعلق به دولت است و لو اینکه قبل از این تاریخ افراد آن را متصرف شده و سند مالکیت گرفته باشند.
حفظ، احیاء، اصلاح و توسعه و بهره برداری از جنگلها و مراتع و بیشه های طبیعی و اراضی جنگلی ملی شده متعلق به دولت، به عهده سازمان جنگلبانی ایران است.
ماده1- از تاریخ تصویب این قانون گونه های درختانی از قبیل شمشاد، زربین، سرخدار، سرو خمره‌ای، سفیدپلت، حرا و چندل، ارس، فندق، زیتون طبیعی، بنه(پسته وحشی)، گون، ششم، گردو(جنگلی) و بادام‌وحشی(بادامک) در سراسر کشور جزء ذخایر جنگلی محسوب و قطع آنها ممنوع است.
این برنامه در سال 1382 توسط هیئت وزیران در خصوص حفظ، نگهداری و توسعه جنگلهای شمال و کاهش و توقف عوامل مهم تخریب این جنگلها مصوب شده‌است. موقعیت جغرافیایی و وسعت استان گلستان از استانهای شمالی ایران است که بر اساس آمار نامه 1385 با مساحت 74/20437 کیلومترمربع 3/1 درصد مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است. این استان در محدوده ی جغرافیایی 36 درجه و 24 دقیقه تا 38 درجه و 7 دقیقه عرض شمالی و 52 درجه و 51 دقیقه تا 56 درجه و 21 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و در بخش شمالی کشور واقع شده است. اين استان از شمال با جمهوري تركمنستان و درياي خزر، از جنوب با استان سمنان، از شرق با استان خراسان و از غرب با استان مازندران همجوار است. طبق آخرین تقسیمات كشوری استان گلستان دارای 14 شهرستان به نام‌های گرگان، گنبدکاووس، علی آبادکتول، آزادشهر، مینودشت،کلاله، گالیکش، کردکوی، بندرترکمن، آق قلا، بندرگز، رامیان، مراوه تپه وگمیشان، ، ، و دارای ۲4 شهر و ۲۳ بخش و ۵۳ دهستان میباشد. مركز این استان، گرگان است. استان گلستان از طریق شبكه اصلي راه آسفالته، ارتباط ریلی (راه آهن سراسری شمال) و ارتباط هوایی به سایر استانها متصل میشود و همه ساله به دلیل موقعیت خوب استان در مسیر مسافرین عازم به مشهد) از سمت استان مازندران( پذیرای هزاران گردشگر ایرانی است. از لحاظ فیزیوگرافی و توپوگرافی حداقل ارتفاع ثبت شده از سطح دریای آزاد در این استان 27- متر و حداكثر ارتفاع 3750 متر می باشد. حدود 8/26% از این استان را اراضی كوهستانی و صخره ای و مناطق مرتفع، حدود 5/20% را اراضی تپه ماهوری و حدود 7/52% آن را دشتهای آبرفتی و سیلابی و تراس‌های رودخانه ای فرا گرفته‌است. وضعیت اجتماعی و اقتصادی جمعیت استان بر اساس آخرین سرشماری انجام شده در سال 1385، بالغ بر 1617087 نفر است که از رشد سالانه 26/1 درصد برخوردار بوده و این جمعیت، 325/1 درصد از جمعیت کل کشور محسوب می شود. تراکم نسبی جمعیت استان 2/79 نفر در کیلومتر مربع است. براساس آخرین برآوردها و سرشماری انجام شده حدود 2/49% از جمعیت استان، شهری و 8/50% نفر جمعیت روستایی است. فارس‌ها، بومی این استان هستند. اقوام دیگر ساکن در استان گلستان به ترتیب عبارتند از: ترکمن، ترک، کرد، بلوچ، قزاق و . . . ۶۱ درصد از جمعیت استان را اهل تشیع و ۳۹ درصد از آنان را اهل تسنن تشکیل می‌دهند. در اقتصاد استان، کشاورزی و دامداری نقش اساسی دارد. صنایع مهم وابسته، کشاورزی، جنگل و صنایع‌دستی است. وضعیت اقلیمی استان گلستان بدلیل موقعیت ویژه جغرافیایی و طبیعی (عرض و ارتفاع جغرافيايي، رشته كوه‌هاي البرز، دوري و نزديكي به دريا، بيابان‌هاي جنوبي تركمنستان، وزش بادهاي محلي و ناحيه‌اي و . . . ) از تنوع اقلیمی بالایی برخوردار می باشد به طوری که دارای 3 اقلیم به شرح ذیل می باشد: اقلیم سرد و كوهستانی اقلیم معتدل و مرطوب اقلیم نیمه خشك و خشك میزان بارندگی سالیانه از 150 میلیمتر تا 850 میلیمتر متغیر است و رطوبت نسبی نیز حداقل 17% و حداکثر100% تخمین زده میشود. دمای متوسط سالانه این استان 9/17درجه سانتیگراد و تعداد روزهای یخبندان سال در منطقه گرگان 13 روز و در مراوه‌تپه 20 روز است. وضعیت منابع طبیعی استان گلستان با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی و جنس خاک از پوشش گیاهی متنوعی از قبیل جنگل انبوه، بیشه طبیعی، مرتع، چمنزار، استپ و حتی بیابان برخوردار است. (میناتوری از ایران) منابع طبیعی استان گلستان از حیث اراضی، شامل اراضی ملی و دولتی (موات، مستحدث، ساحلی و . . . ) 1396976هکتار بوده که 68% سطح استان را تشکیل می‌دهد، و از این میان جنگلها 451705 هکتار، مراتع 862825 هکتار، بیابان 26 هکتار، اراضی ساحلی و مستحدث 20000 هکتار، اراضی موات 62420 هکتار را شامل میشود. جنگلهای استان گلستان جنگلهای استان که از گلوگاه در غرب تا گلیداغ در شرق استان بطول تقریبی 260 کیلومتر امتداد دارد، با سطحی معادل 451705 هکتار و با پوشش دادن حدود 1/22% درصد از سطح استان دارای سهم سرانه ای به میزان 28/0 هکتار برای هر نفر میباشد و رویش سالیانه جنگلهای استان بر اساس برآوردهای کارشناسی بین 5/1 تا 4 مترمکعب در هکتار متغییر بوده که بطور متوسط 2 متر مکعب در هکتار برآورد می گردد.
بر اساس آخرین آمار و ارقام موجود(سال1388)، 5/30 درصد از جنگلهای استان درجه 2 با موجودی سرپای بین 200 تا 350 متر مکعب در هکتار، 5/19 درصد از جنگلها، درجه 1 با موجودی بیش از 350 متر مکعب و مابقی به نسبت مساوی درجه 3(موجودی بین 100 تا 200 متر مکعب) و درجه 4 (موجودی زیر100 متر مکعب) می باشند. از طرف دیگر از 451705 هکتار جنگلهای استان گلستان 302573 هکتار جنگل قابل کار(اعم از تجاری و احیایی)، 55316 هکتار جنگل حفاظتی و حمایتی، 21484 هکتار بیشه‌زار و درختچه زار و 72332 هکتار جنگلکاری می باشد. از این میزان سطحی معادل 2081 هکتار دارای طرح اجرائی پارک جنگلی و 3265 هکتار ذخیره گاه جنگلی و 191798 هکتار طرح جنگلداری فعال، 91000 هکتار بعنوان «پارک ملی گلستان» تحت مدیریت محیط زیست و 18231هکتار جنگلهای صرفاً حفاظتی و مخروبه (خارج از طرح) و جنگلهای فاقد طرح جنگلداری و یا در حال تهیه طرح به میزان 72997 هکتار می باشد. در مجموع 60% جنگلهای استان، تولیدی و 40% آن احیایی و حفاظتی می باشد. جنگلهای این استان اغلب شامل گونه های با ارزشی نظیر بلوط بلندمازو، راش، توسکا، افرا، آلوکک، بارانک، ملچ، نمدار، شیردار، ون، گردو، و ... می باشد که گونه بلوط بلند مازو درخت غالب شرق استان و راش درخت با ارزش غرب استان است و گونه های با ارزش و نادری نظیر سرخدار، سرو نوش، زربین، شمشاد و آزاد جزو ذخایر ژنتیکی محسوب می‌گردند. همچنین در منتهی الیه شرق استان(قازانقایه) لکه هایی با پوشش جنگلی و با گونه غالب پسته قابل توجه می باشد. از لحاظ وضعیت اقتصادی اجتماعی جنگلهای استان، در سال 1369(سال شروع طرح ساماندهی) تعداد خانوارهای جنگل نشین 16759 خانوار با 588552 واحد دامی بود که در شرایط فعلی به 8000 تک خانوار جنگل نشین با 288552 واحد دامی کاهش‌یافته است. جنگلهای استان به لحاظ زیست محیطی و نقش مهمی که در حفاظت آب و خاک ایفاء می نماید و بعنوان بستر توسعه کشاورزی اراضی جلگه‌ای، تأمین آب شرب استان و پیشگیری از سیلابها و فرسایشهای سالیانه ارزش و اهمیت بسزائی دارد. میزان اشتغالزایی مستقیم و دائم بخش جنگل در استان گلستان: 44593 نفر در سال پیش بینی تا 10 سال آینده: 62192 نفر دائم در سال با توجه به آمار اعلام شده از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی مبنی بر وجود 68903 نفر بیکار در استان گلستان، منابع طبیعی به ویژه طرح های جنگلداری بمیزان فعلی 44593 نفر سهم بسزایی در تولید کار و اشتغال در استان ایفا می نمایند.
مراتع استان گلستان مراتع استان با مساحتی حدود 862825 هکتار، تحت تاثیرشرایط اقلیمی، موقعیت و توپوگرافی دارای تیپ‌های متفاوتی از گیاهان علفی و چوبی می باشد بطوریکه در مناطق شمالی استان دارای جوامع استپی و نیمه استپی با حضور گیاهانی نظیر گندمیان و پهن‌برگان علفی و مناطق جنوبی دارای جوامع کوهستانی و سرد با حضور گیاهانی نظیر بالشتکی ها و گراسهای یک ساله شده است. مراتع ییلاقی استان عمدتاً از ارتفاع 1100 متر از سطح دریا شروع و به بالاترین باند حدود 2400 متر ختم می شوند. مراتع قشلاقی نیز عموماً در حوزه شهرستان گنبد، کلاله، آق قلا، بندرترکمن و در طبقات ارتفاعی 16- تا 1100 متر واقع می‌باشند. مراتع استان از نظر کیفی به 3 بخش خوب (درجه یک) 112000 هکتار ، متوسط (درجه دو) 181325 هکتار و فقیر(درجه سه) 569500 هکتار تقسیم می شوند، که دارای علوفه تولیدی بین 100 تا 400 کیلوگرم در هکتار و به میزان کل سالانه 144320 تن می باشند که بخشی از نیاز غذایی دام مستقر در خود را تامین می نماید. به منظور اعمال مدیریت با هدف حفظ، احیاء، توسعه و بهره برداری صحیح از مراتع، جهت تثبیت استمرار تولید، حفظ منابع پایه (آب و خاک)، طرح مرتعداری تدوین و پس از تصویب به دامداران ذیحق واگذار و در قالب شرکت های تعاونی با مشارکت دامداران ذینفع مدیریت و بهره برداری واگذار می‌گردد. در جهت اصلاح و احیاء مراتع پروژه های احداث بند خاکی، احداث آب انبار، احداٍث آبشخوار، مرمت چشمه سارها، ذخیره نزولات آسمانی، بذر پاشی، بوته کاری، کپه کاری و نهالکاری، قرق، کودپاشی، تولید نهال و بذر و... اجرا می‌گردد. مراتع استان تحت تاثیر شیوه های سنتی دامداران ترکمن در شمال استان، دامداران فارس بومی در ارتفاعات و بخشهای جنوبی و مرکزی استان و عشایر کوچنده شمال خراسان در بخشهایی از مراتع شمالی و شمال شرقی استان، انواع متفاوتی از فرهنگ، شیوه بهره برداری، تنوع معیشت، زبان و... را بوجود آورده است که در قالب اجتماعات فعال و در واحدهای مدیریتی سامانهای عرفی بطور اشتراکی از مراتع استفاده می نمایند. شیوه نوین مدیریت مراتع آنها را در مجموعه های سازماندهی شده تعاونی، شرکتهای بهره برداری و... شکل داده که بطور جدی در امر احیاء، اصلاح و بهره برداری مشارکت می نمایند. بر اساس آخرین عملکرد، کل مساحت مراتع در قالب 270 محدوده یا سامان عرفی مورد ممیزی و شناسایی قرار گرفته و 180 فقره طرح مرتعداری با سطح 599623 هکتار تهیه و به تصویب رسیده که از این میان 81 فقره با سطحی معادل 312341 هکتار واگذار گردیده است. تعاونی های مرتعداری استان شامل 28 تعاونی با 1315 نفر عضو بوده که تعداد 111248 واحد دامی در اختیار دارند و مدیریت 56 طرح مرتعداری به مساحت 171000 هکتار به آنان واگذار شده است و تحت پوشش اتحادیه تعاونی‌های مرتعداری قراردارند. تا کنون 87% مراتع استان ممیزی شده و تعداد2/2 میلیون واحد دامی در سطح استان موجود می باشد که دام مازاد موجود بمیزان 3 برابر ظرفیت مراتع می باشد. تعداد 7000 خانوار بهره بردار در سطح مراتع استان موجود است. در صورتیكه توان مراتع استان در شرایط مطلوب بهره برداری جایگاه 1200خانوار می باشد. جمعیت دامی استان بر اساس آمارهای ارایه شده حدود 2200000 هزار واحد دامی برآورد شده است كه ظرفیت مراتع استان 750000 واحد دامی و به مدت 4 ماه وابسته به علوفه مراتع استان می باشندکه این جمعیت حدوداً 3 برابر ظرفیت چرای مراتع استان می باشد. در این شرایط نقش مرتع در مسائل زیست محیطی و دیگر ارزشهای غیر علوفه ای، مانند حفظ آب و خاک کم‌رنگ می‌گردد. بهره برداری بی رویه و مازاد بر ظرفیت مراتع استان از یک سو و چرای دام در 8 ماه از سال در جنگل از سوی دیگر باعث شده است تا تجدید حیات جنگلها و مراتع در معرض خطر قرار گرفته و فرسایش به عنوان یکی از معضلات اساسی زیست محیطی استان پدیدار گردد. حوزه های آبخیز استان گلستان آبخیزها از جمله زیربنایی‌ترین تقسیمات جغرافیای طبیعی می‌باشند که در برگیرنده مجموعه ای پویا از جلوه های حیات هستند. این پهنه شامل ارتفاعاتی است که برف و باران بر آن فرو می ریزد، نهرهایی که آنها را هدایت می‌کند، رودها و رودخانه هایی که آنها را جمع می کنند، خاک، گیاهان و رستنی ها، جانوران و سایر موجودات زنده، سفره و منابع آب زیرزمینی و انسانهایی است که در آن زندگی می کنند. حفظ تعادل در این مجموعه طبیعی متضمن شادابی اجتماعات انسانی و کاهش بلایای طبیعی همچون سیل و خشکسالی است. برنامه ها و فعالیتهای آبخیزداری شامل عملیات بسیار متنوعی است که بر اساس شرایط هر منطقه با بررسی و مطالعه پارامترهای محیطی اجرا می شود. این طرحها شامل روش های احیاء پوشش گیاهی، احداث سازه های کنترلی و اصلاحی، تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، کنترل و پخش سیلاب، مدیریت حوزه و . . . است. استان گلستان در مجموع شامل 96 حوزه آبخیز کوچک و بزرگ است،کلیه روان آبهای حاصل از بارش باران با شدت‌های مختلف و جریانهای حاصل از ذوب برف همراه با بار ناخالص و آوردهای رسوبی محصول فرایندهای مختلف و متنوع فرسایش، توسط رودخانه های موجود در این حوزه ها حمل و در نهایت در رودخانه‌های بزرگ گرگانرود، قره سو، اترک و دریای خزر تخلیه میشود. بر اساس گزارشهای مطالعاتی میزان فرسایش در اراضی استان 21 تن در هکتار و میزان فرسایش خاک نیز 2/46 میلیون تن برآورد شده است. 5 حوزه آبخيز اصلی استان گلستان عبارتند از : 1- حوزه آبخيز گرگانرود این حوزه با 1116000 هکتار مساحت مهمترین حوزه تأمین آب زراعی و شرب استان بوده و 3 سد موجود یعنی وشمگیر، گلستان، بوستان و 2 سد در دست احداث استان(زرین گل و نرمآب) و قسمت اعظم اراضی زراعی استان و پارک ملی گلستان در این حوزه واقع است. سرشاخه های حوزه مادرسو در حوزه سیاسی استانهای سمنان و خراسان شمالی واقع شده که پس از عبور از محدوده تونل گلستان وارد استان گلستان می شود. 2- حوزه آبخيز اترك این حوزه با مساحت 823000 هکتار در استان گلستان از استان خراسان رضوی سرچشمه گرفته و پس از عبور از خراسان شمالی در محدوده قازانقایه مراوه تپه وارد استان گلستان می شود. رودخانه اترک جزء رودخانه های مرزی کشور می باشد. قسمت اعظم مساحت این حوزه را مراتع تشکیل می دهند و بیشتر خاک آن خاک لس است که علی رغم حاصلخیزی بالای آن بسیار حساس به فرسایش می باشد. 3- حوزه آبخيز قره سو این حوزه با مساحت 165000 هکتار در محدوده شهرستانهای گرگان و کردکوی واقع شده، قسمت اعظم آن را اراضی زراعی و جنگلی تشکیل می دهد و به دلیل شیب تند حوزه و طول کم رودخانه های آن حوزه از نظر سیل‌خیزی و خطرات سیل از اهمیت بالایی برخوردار است. 4- حوزه آبخيز خليج گرگان این حوزه با مساحت 40000 هکتار تمامی شهرستان بندرگز و درصد کمی از شهرستان کردکوی را شامل می شود. وضعیت سیل‌خیزی و سیل گیری آن مشابه حوزه قره سو می باشد. 5- حوزه آبخيز نكارود این حوزه از ارتفاعات چهارباغ و شاهکوه شهرستان گرگان سرچشمه گرفته و پس از عبور از محدوده شهرستانهای کردکوی و بندرگز به شهرستان نکا در استان مازندران منتهی می شود. مساحت این حوزه در محدوده استان گلستان حدود 100000 هکتار می باشد.
قابلیت ها و ویژگی های بارز طبیعی استان برخورداری از تنوع بالای اقليمي (سرزمین چهار فصل) برخورداری از تنوع بالای گونه ای (گیاهی و جانوری) وجود ارتفاعات و مناطق بکر طبيعي فاصله نزدیک با دریای خزر (سواحل جنوب شرقي درياي خزر- خليج گرگان و جزيره آشوراده) وجود تالابهاي زيبا و بي نظير آلاگل، آلماگل، آجي گل و گميشان بعنوان زيستگاه بسياري از گونه هاي جانوري و گياهان آبزي. وجود پارک ملی گلستان، پارک های جنگلی ناهارخوران، النگدره، قرق، دلند، کردکوی، باغو، کبودوال، چهل‌چای وجودآبشارهای زیبایی نظیرکبودوال، گلستان، شیرآباد، لوه و زیارت و 4 رودخانه اصلی اترک، قره سو، داشلی برون، گرگان رود و تعداد 2 سد و منابع آبهاي زير زميني وجود 13ذخیرگاه جنگلی با حدود 9 گونه درختی نادر و کمیاب وجود ایستگاه کشوری تولید بذر قرق و چپرقویمه برخورداري از دانش بومي و سنتي خطرات طبیعی استان گلستان 1- پیشروی دریا 2- روانگرایی ساحلی 3- تلاطم امواج دریا 4- فرونشینی چاله ای 5- زمین لغزش 6- روانگرایی 7- خشکسالی 8- گلفشان 9- طوفان، گرد و غبار 10- بیابانزایی 11- زمین لرزه 12- آسیب لایه اوزون 13- باد فون و آتش سوزی 14- سیل شهری 15- فرسایش مه آندری 16- شوره زار 17- فرسایش هدکت 18- ریزش تخته سنگی 19- فرسایش خندقی (بدلند)
ساختار مدیریتی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان دارای 4 معاونت (معاونت برنامه‌ریـزی و پشتیبـانی، معاونت فنی، معاونت حفاظت و امور اراضی، معاونت آبخیزداری) می باشد که در رأس آنها مدیر کل قرار دارد و اقدامات و فعالیتهای صورت گرفته در سطح استان، توسط 10 اداره منابع طبیعی و آبخیزداری، مدیریت می شود. با توجه به اهمیت و نقش تأثیرگذار بخشهایی چون حراست، بازرسی، آموزش، ترویج و مشاركتهای مردمی و روابط عمومی، در عملكرد مطلوب و موفق فعالیتهای منابع طبیعی، بخشهای یاد شده مستقیماً تحت نظارت مدیریت محترم اداره كل فعالیت نموده و لذا عملكرد مطلوب این بخشها تأثیر بسیار مهمی در موفقیت سایر بخشهای اداری و اجرائی دستگاه خواهد داشت. اهداف و وظایف اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان در راستاي اهداف قانوني و تخصصي خود که عبارتند از «حفظ و حمايت، احياء، توسعه و بهره‌برداري اصولي از جنگلها، مراتع، اراضي جنگلي، بيشه‌هاي طبيعي، اراضي مستحدثه ساحلي، حفاظت و حمايت از آب و خاك كشور از طريق مديريت علمي بر حوزه‌هاي آبخيز و رعايت اصول توسعه پايدار»، برنامه ها و وظايف متعددي را بر عهده دارد كه مهمترين آنها به قرار زير است: حفاظت از عرصه هاي منابع طبيعي (جنگلها و مراتع) اجرای طرح جامع مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری طرح ملي صيانت و توسعه جنگل مقابله با بيابانزايي عمليات آبخيزداري و اصلاح و احياء تشخيص و تفكيك حريم قانوني اراضي ملي از مستثنيات اشخاص حقيقي و حقوقي و تثبيت حاكميت دولت بر منابع ملي كشور توسعه جنگلها و مراتع دست كاشت، پارك‌هاي جنگلي، اصلاح و احياء جنگلها و مراتع مخروبه و ترويج زراعت چوب با تاكيد بر حفظ ذخاير ژنتيكي و تنوع زيستي گياهي جلب مشاركت اشخاص حقيقي و حقوقي در اجراي فعاليتهاي منابع طبيعي و آبخيزداري با همكاري مراكز آموزشي و پژوهشي و رسانه هاي همگاني. تلاش در زمينه راهنمايي و ارتقاي دانش عمومي از طريق برگزاري مصاحبه ها، كنفرانس ها، سمينارها، بازديدها، چاپ و انتشار آگهي‌هاي عمومي، بروشورها و جزوه هاي آموزشي. برقراري ارتباط اداره كل با ديگر دستگاهها و نهادهاي اجرايي به منظور تبادل اطلاعات در زمينه فعاليتهاي سازماني. حوزه معاونت برنامه‌ریـزی و پشتیبـانی حوزه معاونت برنامه ریزی و پشتیبانی، نقش بسیار تأثیرگذاری در روند حركتی و اجرایی فعالیت های منابع طبیعی در راستای تحقق اهداف تعیین شده دارد. اقدامات و فعالیتهای این حوزه كاری را می توان در قالب سه بخش بشرح ذیل ارائه نمود: امور اداری و پشتیبانی امور مالی طرح و برنامه و آمار امور قراردادها فناوری اطلاعات و اتوماسیون اداری
اهم فعالیتهای اداره امور اداری و پشتیبانی: صدور احكام كارگزینی كاركنان انجام امورات اداری شامل جذب، استخدام، بازنشستگی، مرخصی و گزارش كار در ارتباط با پرسنل اداره‌كل انجام امور مربوط به قراردادهای بیمه های (عمر، حوادث، مازاد درمان و...) ثبت كلیه نامه های وارده و صادره در دفتر اداره كل بایگانی كلیه اسناد و مدارك در پرونده های مربوطه انجام امور مربوط به نقلیه اداره كل نگهداری اقلام خریداری شده در انبار اداره كل انجام فعالیتهای خدماتی اداره كل اهم فعالیتهای طرح و برنامه و آمار: پیگیری تسهیلات بانكی مربوط به پروژه های منابع طبیعی و معرفی بهره برداران واجد شرایط بر بانكها برای اخذ تسهیلات بانكی انجام امور مربوط به بودجه ریزی پیگیری موافقتنامه های استانی شامل تملك دارائیهای سرمایه ای و هزینه ای تهیه و تنظیم و ارسال پیش نویس موافقتنامه طرحهای در دست تهیه و اجرا به سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان جهت مبادله موافقتنامه و پیگیری لازم تا مرحله تصویب نظارت بر عملكرد اجرائی طرحها و پروژه ها و تطبیق آن با اهداف برنامه و اهداف مندرج در موافقت نامه های سالیانه و تجزیه و تحلیل و مقایسه پیشرفت كار با اهداف پیش بینی شده پیگیری اخذ تخصیص بموقع از سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهیه گزارشهای ماهانه، فصلی و سالانه از پیشرفت فیزیكی طرحها و پروژه ها و ارسال آنها به مراجع ذیربط اهم فعالیتهای فناوری اطلاعات و اتوماسیون اداری: برنامه ریزی و نظارت در زمینه فعالیتهای IT مطالعه، تحقیق و بررسی مستمر بر آخرین دستاوردهای نرم افزاری و سخت افزاری با استفاده از منابع داخلی و خارجی نظارت بر پشتیبانی و نگهداشت امور سخت افزاری و نرم افزاری که توسط بخش خصوصی انجام خواهد شد و همچنین نظارت بر حسن اجرای سیستم های تولید شده نیازسنجی، امکان‌سنجی سیستم‌های کاربردی موردنیاز واحدهای استان اظهارنظر و نظارت در مورد سخت افزارها و تجهیزات رایانه ای مورد نیاز واحدها بررسی صلاحیت شرکتهای رایانه ای طرف قرارداد نظارت بر عقد قراردادهای نرم افزاری و سخت افزاری انجام سایر امور اداری طبق دستور مقام مافوق اهم فعالیتهای اداره امور مالی: انجام عملیات حسابداری اعتبارات هزینه ای و تملك دارائیهای سرمایه ای نگهداری اعتبارات هزینه ای و تملك دارائیهای سرمایه ای نگهداری اسناد و دفاتر و اطلاعات مالی دریافت و پرداخت نگهداری حسابها طبق قانون و ضوابط و مقررات مربوطه پرداخت حقوق و دستمزد كاركنان پرداخت حقوق بازنشستگان پیگیری جذب در آمدهای قانونی و نگهداری حسابهای بانكی مربوطه نگهداری حساب اموال دولتی نگهداری و تحویل و تحول وجوه و نقدینه ها و سپرده اوراق بهادار تهیه گزارشات مالی اهم فعالیتهای امور قراردادها: پیگیری انتشار آگهی مناقصه در جراید كثیرالانتشار پیگیری و تشكیل جلسات كمیسیون مناقصات اداره كل تهیه و تنظیم پیش نویس قراردادها با هماهنگی واحدهای ذیربط ابلاغ به برندگان مناقصات برای مراجعه به اداره كل و امضاء قراردادها
حوزه معاونت فنی: معاونت فنی این اداره کل متشکل از اداره های جنگلکاری، جنگلداری، مرتعداری، فنی مهندسی، بهره‌برداری و ساماندهی و خروج دام میباشد و فعالیت های گسترده و تأثیرگذاری در راستای اهداف سازمانی دارد. عناوین طرح هاو پروژه ها 1- طرح احیا و توسعه اهداف: ایجاد فضای سبز و افزایش توان اكولوژیكی استان و بهبود شرایط زیست محیطی و افزایش سرانه فضای سبز و جنگلها توسعه تفرجگاه ها و پارك های جنگلی ایجاد اشتغال از طریق تولید نهال ، توسعه جنگل‌كاری و صنایع تبدیلی پروژه ها : 1-1- جنگل كاری و توسعه فضای سبز– زراعت چوب 1-2- احداث، توسعه، نگهداری و تجهیز پاركهای جنگلی 1-3- تولید نهال در نهالستان های جنگلی و تجهیز و نگهداری نهالستان ها 1-4- مراقبت و نگهداری جنگل كاری های سنواتی و فضای سبز ( سله شكنی – واكاری- آبیاری و مراقبت و.....) الف)جنگلکاری جنگلکاری به کلیه فعالیت‌هایی گفته میشود که در جهت احیاء و توسعه جنگل توسط انسان با کاشت نهال و یا بذر انجام می‌گیرد. اولین جنگلکاری در استان در سال 1343 در منطقه ای به نام سعد آباد گرگان با گونه های سوزنی برگ کاج تهران در سطح 10 هکتار انجام شد. اهداف جنگلکاری
ب) پروژه توسعه فضای سبز و زراعت چوب اهداف زراعت چوب
نهالستانهای جنگلی تولید نهال در نهالستانهای جنگلی و تجهیز و نگهداری نهالستان‌ها، یکی از پروژه های طرح ملی صیانت از جنگلهای شمال است که در قالب آن نهالهای مورد نیاز جهت توسعه جنگل، جنگلکاری و احیاء و واکاری جنگلکاری‌های سنواتی تأمین می‌گردد. هرساله با عنایت به سطح مصوب، نیاز به تولید و خرید تعدادی نهال از گونه های پهن برگ و سوزنی برگ است که معمولاً بخشی از آن در نهالستان دولتی حوزه اداره کل (نهالستان قرق) تولید و بخشی دیگر، از نهالستانهای بخش خصوصی خریداری می گردد. نهالهای تولیدی غالباً از گونه های بلوط، ون، آزاد، داغداغان، افرا، توسکا، گیلاس وحشی، ارس، انجیلی، سرو شیراز و . . . می باشد. ه) پروژه ایجاد و نگهداری ذخیره گاه های جنگلی ذخیره گاه‌های جنگلی گلستان به وسعت 3265 هکتار بخشی از جنگلهای هیرکانی و با ارزش خزری را تشکیل می‌دهند که علاوه بر گنجیه ژنتیک، چشم انداز زیبایی فرا روی دیدگان هر طبیعت‌گرد و گردشگر ترسیم کرده‌است. از مجموع گونه های درختی موجود در ذخیرگاه های جنگلی گلستان، چهار گونه ارس، سرخدار، سرونوش و زربین با خاستگاه بومی، مورد حمایت جدی قرار دارند. قدمت برخی از پایه‌ها در این ذخیرگاه‌ها به بیش از چهار هزار سال می‌رسد که علاوه بر دیرزی بودن از نظر ذخیره ژنتیکی و دارویی نیز با اهمیت می‌باشند. 1-ذخیره گاه جنگلی سرو نوش فاضل آباد (سورکش) (Thuja orientalis) این جنگل در 23 کیلومتری جنوب فاضل آباد گرگان ( سورکش واقع در دره کتول ) در منطقه ای به وسعت 195 هکتار گسترش دارد. عملیات اجرایی آن از سال 1369 آغاز شده و از اولین ذخیره‌گاه های جنگلی کشور است. توده‌های طبیعی درخت نوش نه تنها در ایران بلکه در جهان به ندرت دیده میشود، بنابراین یکی از توده‌های جنگلی منحصر به فرد دنیا محسوب می‌گردد. چون مقاومت این گونه در شرایط نامساعد محیط، بالاست استقرار آن در چنین رویشگاهی آن هم به صورت طبیعی از نظر بوم شناختی مهم است. چوب درخت نوش به دلیل داشتن رزین، در برابر آفت و رطوبت مقاومت زیادی دارد. در گذشته از چوب آن در کارهای ساختمانی به شدت استفاده می‌شد. کمبود مواد آلی خاک و سنگلاخی بودن عرصه و مداخلات انسانی و آتش سوزی و چرای دام و توجه نکردن به توان رویش منطقه و کافی نبودن تعداد در هکتار درختان باعث شده که به طور کلی زادآوری مختل شود که نشان دهنده تخریب شدید در گذشته است. بعد از انتخاب عرصه برای ذخیره‌گاه، تخریب کمتر شده است و نشانه‌های زادآوری طبیعی دیده میشود. 2- ذخیره گاه جنگلی پسته قازانقایه (Pistacia vera) جنگل های طبیعی قازانقایه با مساحت 10 هزار هکتار در 180 کیلومتری شمال غربی بجنورد قرار دارد که 785 هکتار آن به ذخیره گاه پسته اختصاص یافته است. 3- ذخیره گاه جنگلی زربین رامیان( Cupressus sempervirens var. horizontalis) این ذخیره گاه 520 هکتاری در 10کیلومتری جاده ترانزیت گرگان – مشهد و 6 کیلومتری جنوب رامیان در منطقه باقرآباد رامیان است و در سال 1368 برای حفظ گونه زربین احداث شد. این ذخیره گاه به دلیل داشتن ناهمواری های متعدد و یال های کوچک، پوشش گیاهی متغیری دارد و به طور کلی آمیخته از پهن‌برگ و سوزنی برگ است. البته در دامنه های غربی و شرقی، زربین بیشتر دیده میشود. تعداد در هکتار آن 275 اصله است و در حدود 15 درصد آن را پهن برگانی همچون بلوط و آزاد و ممرز تشکیل می دهد. 4-ذخیره‌گاه جنگلی سرخدار افراتخته(Taxus baccata) این ذخیره گاه به مساحت 200 هکتار در شهرستان علی‌آباد‌کتول (5/1 کیلومتری روستای افراتخته-طرح جنگلداری سرخداری) قرار دارد و در سال 1370 احداث شده‌است. ارتفاع آن از سطح دریا 1250 تا 1850 متر است. این جنگل ها اغلب دو اشکوبه اند که سرخدار در اشکوب بالایی قرار دارد و اغلب به علت تراکم زیاد پوشش درختی (80 تا 90 درصد) پوشش علفی جنگل توسعه چندانی ندارد. مکان هایی از این ذخیره گاه که کمتر تخریب شده اغلب خالص است. زادآوری در جنگل های این ذخیره گاه بسیار کم است. گونه سرخدار به علت تقاضای زیاد، از تخریب در امان نمانده به طوری که توده های وسیعی از آن در دنیا از بین رفته است و امروزه کمتر نقطه ای در جهان یافت می شود که این گونه به صورت توده متراکم و خالص در آن وجود داشته باشد. در جنگلهای شمال ایران توده های خالص سرخدار به مساحت کم باقی مانده است که باید حفظ شود. سرخدار یکی از سوزنی برگان نادر ایران است و در اوایل دوران سوم زمین‌شناسی در دنیا ظاهر و در تمام نیم‌کره شمالی پراکنده شد. 5-ذخیره‌گاه ارس رادکان(Juniperus polycarpus) برای حفاظت از گونه باارزش ارس ذخیره‌گاهی به وسعت 300 هکتار در دامنه‌های شرقی میل رادکان در حوزه منابع‌طبیعی شهرستان کردکوی در نظرگرفته شده است.
6-ذخیره گاه جنگلی زربین زرّین گل (Cupressus sempervirens var. horizontalis) این ذخیره گاه 115 هکتاری در 10 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان علی‌آباد کتول قرار دارد و در سال 1370 برای محافظت از گونه زربین احداث شد. این ذخیره‌گاه به دلیل داشتن بارندگی مناسب برای زربین و تبخیر کم و محصور شدن و گماردن قرقبان، زادآوری مطلوبی دارد. 7-ذخیره‌گاه زربین گالیکش (Cupressus sempervirens var.horizontalis) این ذخیره‌گاه به وسعت 50 هکتار در حوزه استحفاظی شهرستان گالیکش واقع شده است. 8-ذخیره گاه جنگلی سرخدار پونه آرام(Taxus baccata) به مساحت 200 هکتار در منطقه پونه‌آرام واقع در سیاه رودبار شهرستان علی‌آباد برای حفظ گونه سرخدار ایجاد‌شده است. 9-ذخیره گاه جنگلی عناب کلاله (Ziziphus vulgaris) این ذخیره‌گاه به مساحت 20 هکتار در دره عناب لی واقع در منطقه عرب داغ قراردارد و برای محافظت از گونه عنّاب ایجاد شده‌است. 10-ذخیره گاه جنگلی آزاد دَلند(Zelkova carpinifolia) به مساحت 200 هکتار در آزادشهر برای حمایت از گونه آزاد در نظرگرفته شده و گونه های دیگر آن ممرز و بلندمازو و انجیلی است. 11-ذخیره گاه جنگلی راش قوزلُق(Fagus orientalis) به دلیل کمیابی و اهمیت درخت راش در این منطقه، ذخیره گاهی 200 هکتاری بدین منظور در نظر گرفته شده‌است. 12-ذخیره گاه جنگلی داغداغان بندرگز(Celtis australis) این ذخیره گاه 30 هکتاری برای حفظ گونه‌داغداغان در داخل پارک جنگلی باغو در بندرگز در نظر گرفته شده‌است. 13-ذخیره گاه شمشاد چشمه بلبل بندر گز(Buxus hyrcana) در 15 کیلومتری جنوب غربی بندر گز و 10 کیلومتری جنوب شرقی گلوگاه و در منطقه روستاهای چشمه بلبل و لیوان واقع شده و مساحت آن 450 هکتار است که در سال 1371 برای حفظ گونه شمشاد احداث شد. در گذشته به دلیل قطع درختان آزاد در اشکوب بالا و از بین رفتن بسیاری از آنها بر اثر بیماری مرگ نارون و همچنین قطع شمشاد به دلیل داشتن چوب مرغوب و استفاده از شاخ و برگ آن در گل فروشی‌ها، خسارت زیادی به منطقه وارد شد که بعد از معرفی آن بعنوان ذخیره گاه، تا حد زیادی جلو تخریب گرفته شد. 2-طرح های جنگلداری مدیریت منابع جنگلی کاربرد اصول و شیوه های منطقی در حفظ، احیاء، اصلاح، ارتقاء کیفی، توسعه و بهره‌برداری منابع جنگلی در جهت مطلوبیت و توسعه توأم جوامع گیاهی و جوامع انسانی(از دیدگاه IUCN) میباشد که از طریق کنترل مستقیم و غیر مستقیم امکان پذیر خواهد بود. این اعمال مدیریت در قالب طرحهای جنگلداری با روش همگام با طبیعت در جهت رسیدن به اهداف ذیل تحقق می‌یابد:
مساحت جنگلهای تحت پوشش طرح های جنگلداری فعال (31 طرح) 191798 هکتار و طرح های در دست تهیه و تدوین 72997 هکتار می باشد. که از میان طرح های جنگلداری فعال استان حدود 41/51% مربوط به بخش خصوصی، 11/24% به بخش دولتی و 35/19% به بخش تعاونی می باشد.
3- طرح بهبود، احیا و اصلاح مراتع اهداف طرح :
پروژه ها :
طرح ساماندهی و خروج دام از جنگل: این طرح از سال 1368 بصورت یک طرح ملی آغاز و در استان گلستان از سال 1371 شروع گردیده است و تا سال 1385 از محل منابع - سـیل گلستان (ملی) وصیانت ازجنگل (ملی) و اعتبارات استاني تأمين اعتبارگرديده است، که در سال 1386 مجددا بصورت طرحی مستقل وبصورت ملی منظور گردیده است. در این طرح دامداران وجنگل نشینان بر اساس توافق فی ما بین کلیه حقوق ارتفاقی خود را نسبت به عرصه واعیان ودام را به دولت با قبول روشهای ذیل واگذار مینمایند شامل : 1- پرداخت مابه ازاء دام 2-واگذاری زمین معادل ارزش مابه ازاء 3-پرداخت توام وجه و واگذاری زمین 4-تامین تسهیلات مورد نیاز جهت ایجاد اشتغال دامداران از طریق تحول سیستم دامداری از سنتی به نیمه صنعتی حوزه معاونت آبخیزداری اقدامات و فعالیتهای حوزه معاونت آبخیزداری توسط سه اداره به شرح ذیل طراحی و اجرا می گردد:
اهداف آبخیزداری:
طرح هاي آبخيزداري استان:
در راستای اجرای طرحهای آبخیزداری، ادارات تابعه اقدامات و فعالیتهای ذیل را به انجام می رسانند:
الف)پروژه های مکانیکی(مهندسی) به منظور مقابله با سیلابهای مخرب و کاهش انرژی تخریبی آنها و جلوگیری از خسارات ناشی از سیل به شهرها و روستاها و اراضی کشاورزی منطقه و همچنین با هدف جلوگیری از پر شدن زود هنگام مخازن سدها از رسوب و تغذیه سفره های آب زیرزمینی و . . . اجرا می گردند. ب)پروژه های بیولوژیکی با هدف احیاء پوشش گیاهی، اصلاح کاربری اراضی، افزایش نفوذ پذیری و حاصلخیزی خاک اجرا می‌گردند. ج)عملیات مشارکت مردمی در تمام فعالیتهای آبخیزداری اهداف طرحها بصورت تک بعدی دیده نمی شود و محوریت برنامه ها با توجه به مردم و جنبه های تولیدی، تقویت بنیه اقتصادی و بهبود زندگی آنان است و در اجرای برنامه ها همواره سعی می گردد زمینه های همکاری و مشارکت مردم فراهم گردد. د)اعمال مدیریت جامع تنها راه حفاظت از منابع طبیعی، حفظ آب و خاک، کاهش خسارات بلایای طبیعی و اثر بخشی بیشتر فعالیتهای آبخیزداری، اعمال مدیریت جامع بر حوزه های آبخیز می باشد و این امر تنها از طریق همراهی کلیه دستگاه های دولتی و مشارکت ساکنان آبخیز امکان پذیر است.
حوزه معاونت حفاظت و امور اراضی اهم پروژه های حفاظتی استان
پروژه های حفاظت و حمایت از جنگل ها و مراتع استان(پیش آگاهی، پیشگیری و کنترل آفات و بیماریها) 1- پیشگیری و کنترل ملخ مراکشی ( Dociostaurus maroccanus) 2- پیش‌آگاهی و پیشگیری از طغیان سوسک برگخوار توسکا (Galerucella lineola) 3- پیشگیری و کنترل پروانه ابریشم باف ناجور (Lymantria dispar ) 4- پیش‌آگاهی و پیشگیری از بیماری خشکیدگی بلوط (Biscogniauxia mediterranea) 5- پیش‌آگاهی و پیشگیری از طغیان پروانه سفيد آمريكايي ( Hyphantria cunea ) 6- پیشگیری و کنترل زنبور گالزای اوکالیپتوس (Leptocybe invasa) یگان حفاظت یگان حفاظت تشکیلاتی است متمرکز با سلسله مراتب خاص، تحت امر فرمانده یگان، که برای انجام وظایف و مأموریت های خود می تواند برابر قوانین و مقررات بکارگیری سلاح، از سلاح استفاده نماید که وظایف ذیل را بعهده دارند:
اهم فعالیتهای روابط عمومی با توجه به اینکه نقش سازنده و مؤثر روابط عمومی بعنوان یک پل و عامل ارتباطی در بین مردم و مسئولان و نیز به عنوان یک بازوی قوی و ابزار کارآمد در خدمت مدیریت محسوب میشود، هرگاه دستگاه یا سازمانی روابط عمومی قوی و فعال داشته باشد، بسیاری از مشکلات و معضلات آن حل و از بروز بحران های احتمالی پیشگیری خواهد شد.گزیده فعالیتهای روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی استان گلستان به شرح ذیل می باشد:
اداره آموزش، ترویج و مشارکتهای مردمی امروزه اهمیت آموزش، ترویج و مشارکت در پیشبرد برنامه های توسعه منابع طبیعی و آبخیزداری غیرقابل انکار است. زیرا ترویج با ارائه راهکارهای جدید و ایجاد تحول و دگرگونی مثبت در دانش و بینش بهره برداران و مخاطبین، توسعه تشکل های مدنی و تشکلهای مردم نهاد در مسئولیت پذیری مردم از منابع طبیعی و آبخیزداری به منظور استفاده بهینه از قابلیت های محیطی و حفظ منابع پایه به ویژه آب و خاک، گونه های گیاهی و جنگلی و جلوگیری از سیلابها و فرسایش و تخریب منابع طبیعی و بطورکلی حفظ و توسعه منابع ملی نقش موثری ایفا می‌کند. مهمترین اقدامات اداره آموزش، ترویج و مشارکتهای مردمی این اداره کل به شرح ذیل می باشد:
|
