سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

 مراتع استان از نظر کیفی به 3 بخش خوب (درجه یک) 112000 هکتار ، متوسط (درجه دو) 181325 هکتار و فقیر(درجه سه) 569500 هکتار تقسیم می شوند، که دارای علوفه تولیدی بین 100 تا 400 کیلوگرم در هکتار و به میزان کل سالانه 144320 تن می باشند که بخشی از نیاز غذایی دام مستقر در خود را تامین می نماید.

به منظور اعمال مدیریت با هدف حفظ، احیاء، توسعه و  بهره برداری صحیح از مراتع، جهت تثبیت استمرار تولید، حفظ منابع پایه (آب و خاک)، طرح مرتعداری تدوین و پس از تصویب به دامداران ذیحق واگذار و در قالب شرکت های تعاونی با مشارکت دامداران ذینفع مدیریت و بهره برداری واگذار می‌گردد.

در جهت اصلاح و احیاء مراتع پروژه های احداث بند خاکی، احداث آب انبار، احداٍث آبشخوار، مرمت چشمه سارها، ذخیره نزولات آسمانی،  بذر پاشی، بوته کاری، کپه کاری و نهالکاری، قرق، کودپاشی، تولید نهال و بذر و... اجرا می‌گردد.

مراتع استان تحت تاثیر شیوه های سنتی دامداران ترکمن در شمال استان، دامداران فارس بومی در ارتفاعات و بخش‌های جنوبی و مرکزی استان و عشایر کوچنده شمال خراسان در بخشهایی از مراتع شمالی و شمال شرقی استان، انواع متفاوتی از فرهنگ، شیوه بهره برداری، تنوع معیشت، زبان و... را بوجود آورده است که در قالب اجتماعات فعال و در واحدهای مدیریتی سامانهای عرفی بطور اشتراکی از مراتع استفاده می نمایند. شیوه نوین مدیریت مراتع آنها را در مجموعه های سازماندهی شده تعاونی، شرکت‌های بهره برداری و... شکل داده که  بطور جدی در امر احیاء، اصلاح و بهره برداری مشارکت می نمایند. 

بر اساس آخرین عملکرد، کل مساحت مراتع در قالب 270 محدوده یا سامان عرفی مورد ممیزی و شناسایی قرار گرفته و 180 فقره طرح مرتعداری با سطح 599623 هکتار تهیه و به تصویب رسیده که از این میان 81 فقره با سطحی معادل 312341 هکتار واگذار گردیده است.

تعاونی های مرتعداری استان شامل  28 تعاونی با 1315 نفر عضو بوده که تعداد 111248 واحد دامی در اختیار  دارند و مدیریت 56 طرح مرتعداری به مساحت 171000 هکتار به آنان واگذار شده است و تحت پوشش اتحادیه تعاونی‌های مرتعداری قراردارند. 

تا کنون 87% مراتع استان ممیزی شده و تعداد2/2 میلیون واحد دامی در سطح استان موجود می باشد که دام مازاد موجود بمیزان 3 برابر ظرفیت مراتع  می باشد.

تعداد 7000 خانوار بهره بردار در سطح مراتع استان موجود است. در صورتیكه توان مراتع استان در شرایط مطلوب بهره برداری جایگاه 1200خانوار می باشد.

جمعیت دامی استان بر اساس آمارهای ارایه شده حدود 2200000 هزار واحد دامی برآورد شده است كه  ظرفیت مراتع استان 750000 واحد دامی و به مدت 4 ماه وابسته به علوفه مراتع استان می باشندکه این جمعیت حدوداً 3 برابر ظرفیت چرای مراتع استان می باشد. در این شرایط نقش مرتع در مسائل زیست محیطی و دیگر ارزشهای غیر علوفه ای، مانند حفظ آب و خاک کم‌رنگ می‌گردد.

بهره برداری بی رویه و مازاد بر ظرفیت مراتع استان از یک سو و چرای دام در 8 ماه از سال در جنگل از سوی دیگر باعث شده است تا تجدید حیات جنگلها و مراتع در معرض خطر قرار گرفته و فرسایش به عنوان یکی از  معضلات اساسی زیست محیطی استان پدیدار گردد.