سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان و به نقل از خبرگزاری ایرنا، تنش خشکسالی، تغییر الگوی بارش و خیزش گرد و غبار از جمله نشانه های تغییر اقلیم در گلستان است که کارشناسان ایجاد اجرای طرح های آبخیزداری با تاثیر بر جمع‌آوری آب های سطحی، تغذیه سفره های زیرزمینی، کنترل سیلاب، جلوگیری از فرسایش خاک و کاهش خسارت سیل را از راهکارهای مقابله با این پدیده خطرزا می‌دانند.

گلستان در دهه های اخیر با بحران های طبیعی مختلف ناشی از تبعات تغییر اقلیم چون رخدادهای سیلابی و خشکسالی مواجه بوده و اتکای روزافزون به منابع آب زیرزمینی و برداشت بی‌رویه و غیر اصولی از آن، این استان را به سمت مرگ تدریجی سفره های آب زیر زمینی سوق داده است.

علاوه بر این عامل انسانی، پدیده جهانی تغییر اقلیم و کاهش بارش از دیگر عواملی است که سبب می‌شود تغذیه طبیعی آبخوان ها به طور مناسب انجام نشود و در این شرایط، یکی از راه حل‌های کارآمد در تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی و ایجاد توازن آب موجود در خاک، اجرا و توسعه پروژه های آبخیزداری و آبخوانداری( تغذیه مصنوعی آبخوان) است.

پروژه های تغذیه مصنوعی آبخوان، تغییر الگوهای مکانی و زمانی بارش و سیلاب ناشی از آن را تبدیل به فرصتی برای مدیریت سیلاب و تغذیه آبخوان در گلستان می کند که با افزایش سطح تراز آب زیرزمینی و تقویت آن، روند فزاینده فرونشست زمین کاهش یافته و از بروز خسارت به تاسیسات و زیرساخت ها جلوگیری خواهد شد.

سخنان اخیر مسعود منصور معاون وزیر جهادکشاورزی و رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در تاثیر آبخیزداری بر تقویت سفره آب های زیر زمینی، فرونشست زمین و جلوگیری از خسارت سیلاب ها، مهر تاییدی برای اقدام جهادی مسوولان گلستان در این حوزه است.

وقوع سیلاب‌های متعدد و برجای گذاشتن خسارت جانی و مالی سنگین، تهدید ریزگرد به ویژه از سوی صحرای قره قوم ترکمنستان در همسایگی شمال استان و در معرض بیابانی شدن و تبدیل به دشت رسوبی شور  ۳۰۰ هزار هکتار از مراتع شمالی و مرزی و وجود خشکسالی و درگیری ۵۰ سال اخیر ساکنان منطقه با این پدیده از جمله معضلات اساسی حوزه منابع طبیعی گلستان است که اجرای طرح های آبخیزداری می تواند بخشی از این مشکلات را کاهش داده و یا به حداقل برساند.

کارشناسان حوزه منابع طبیعی گلستان معتقدند: تنها راه رسیدن به توسعه پایدار و حفاظت از منابع و کاهش خسارت بلایای طبیعی در استان پرداختن به مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز است. 

رییس اداره حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: سرعت دادن به طرح های آبخیزداری به مطالبه عمومی تبدیل شده و برای گسترش آن باید همه ظرفیت ها را برای استفاده بهینه از این طرح در راستای توسعه پایدار بسیج کرد.

محمد عباسی به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: مطابق گزارش پژوهشکده آبخیزداری کشور، اجرای هر طرح آبخیزداری در هر هکتار، ۵۳۰ متر مکعب روان آب و هر عملیات آبخوانداری، هزار متر مکعب تولید آب را همراه دارد.

اعتبارات مناسب سفر استانی دولت 

وی تصریح کرد: دولت اعتبارات مناسبی را برای اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری گلستان مصوب کرده که با توجه به وجود نقشه راه اجرای طرح آبخیزداری و آبخوانداری و نیروی انسانی متخصص در استان ، این اعتبارات می‌تواند تاثیر بسزایی در عملیاتی آن داشته باشد.

به گفته وی برای سال ۱۴۰۱، از محل تخصیص اعتبارات مصوب سفر دولت سیزدهم، اجرای ۳۱ طرح آبخیزداری و آبخوانداری برای پوشش ۷۱۹ هزار هکتار وسعت حوزه های آبخیزداری گلستان پیش بینی شده است.

آبخیزداری راه توسعه پایدار 

رییس اداره حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت :آبخیزداری یکی از اقدامات مهم برای سازگاری با پدیده‌های افزایش یا کاهش دما، خشکسالی و وقوع سیلاب است که این استان با سرمایه‌گذاری در این حوزه می تواند از خسارت های آن گذر کرده و توسعه پایدار را برای این بخش فراهم کند.

عباسی افزود: با توجه به این که بخش عمده شهرهای گلستان در حوضه آبخیز قرار دارد توجه به اجرای طرح های آبخیزداری برای مقابله با خسارت ناشی از وقوع سیلاب، سرمایه گذاری در نفوذپذیری منابع آب‌های سطحی و مدیریت بارش‌های نقطه‌ای ضروری است.

وی ادامه داد: به عنوان نمونه منطقه زیارت گرگان دارای ۱۰ هزار هکتار حوضه آبخیز است که در زمان بارش نقطه ای، خطر جدی برای گرگان به شمار می‌رود و اجرای طرح های آبخیزداری می تواند ضمن مقابله با خسارت ناشی از آن، به استفاده بهینه از این منابع برای توسعه پایدار منطقه منجر شود.

 کارشناس آبخیزداری گلستان گفت: وجود دشت وسیع آبخوان در گلستان ظرفیت مناسبی برای تولید آب شیرین است و از این طریق می‌توان علاوه بر جبران کمبود منابع آبی با سرعت دادن به اجرای طرح های آبخوانداری و جمع‌آوری سیلاب، آب را به سفره‌های زیرزمینی تزریق کرد.

رییس اداره حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: این استان شمالی برای مقابله با پدیده هایی از جمله خشکسالی، سیلاب، فرسایش خاک و ریزگردها، دارای نقشه راه آبخیزداری و آبخوانداری است و از سه سال قبل با رویکرد جدی، اقدام برای سرعت دادن به این طرح ها را آغاز کرد.

تخصیص بخشی اعتبار سفر دولت به بخش منابع طبیعی گلستان

مدیرکل منابع طبیعی و آیخیزداری گلستان گفت: ۲۵۰ میلیارد ریال از اعتبارات سفر دولت سیزدهم به استان در اسفندماه پارسال، به تازگی برای بخش های آبخیزداری و بیابان زدایی استان اختصاص یافت.

عبدالرحیم لطفی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: ۲۰۰ میلیارد ریال از این اعتبار در بخش آبخیزداری و تکمیل طرح های نیمه تمام باقی مانده از سال های قبل و طلب پیمانکاران و ۵۰ میلیارد ریال برای اجرای طرح های احیای مراتع و بیابان زدایی است.

به گفته وی در سفر دولت سیزدهم به گلستان ۶ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال اعتبار برای اجرای طرح‌های آبخیزداری، بیابان‌زدایی و اطفای حریق استان مصوب شده بود.

لطفی اضافه کرد: با جذب کامل اعتبارات سفر دولت در حوزه آبخیزداری، عملیات آبخیزداری برای پوشش ۳۷۰ هزار هکتار پایان یافته و انجام آن تاثیر زیادی برای مقابله با خسارات سیلاب، تغذیه سفره های زیرزمینی، افزایش پوشش گیاهی و ریزگرد خواهد داشت .

لزوم اجرای مدیریت جامع حوضه آبخیز 

عضو هیات علمی بخش تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان هم گفت: برای اجرا و گسترش مدیریت جامع حوضه های آبخیز استان باید به سمت مرزبندی طبیعی رفت.

لطف الله پارسایی به خبرنگار ایرنا افزود: اگر می خواهیم پایداری توسعه گلستان تداوم داشته باشد باید به وضعیت منابع طبیعی و ارتقای آن در راستای تامین معیشت مردم و پایداری توسعه منطقه توجه شود.

به گفته وی وقوع سیلاب، خشکسالی، فرونشست و ریزگرد از جمله معضلات اساسی منابع طبیعی گلستان است که باید برای رفع این چالش ها ، اولویت بندی اجرایی کارها صورت گیرد و هرچه سریعتر به مقابله با آن ها پرداخته شود.

پارسایی اضافه کرد: با سرمایه گذاری در حوزه منابع طبیعی گلستان رونق سایر بخش ها شامل کشاورزی، گردشگری و خدمات و افزایش پایداری در آمد و توسعه همه جانبه استان دور از انتظار نیست.

گلستان دارای تنوع اقلیمی از نیمه مرطوب معتدل تا نیمه خشک، گرم و سرد بوده و منابع طبیعی آن شامل کوهستان های مرتفع، دشت هموار، مناطق پست و شوره‌زار و دریا است.

اراضی زیر پوشش اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان افزون بر یک میلیون و ۳۹۷ هزار و ۲۴۴ هکتار بوده که شامل ۴۵۲ هزار هکتار جنگل، ۸۶۲ هزار هکتار مرتع، ۲۰ هزار هکتار اراضی ساحلی و اراضی مستثنیات و ۶۲ هزار و ۴۲۰ هکتار اراضی موات است.

گلستان یک میلیون و ۸۶۹ هزار نفر جمعیت در ۳۴ نقطه شهری و هزار و ۷۵ روستا دارد که از طریق کشاورزی و دامپروری تامین معاش می کنند.